Proteus counter timer kullanımı
Proteus Design Suite program eğitimi
Proteus Design Suite program training
3.22. ŞEMANIN ÇEŞİTLİ FORMATLARA DÖNÜŞTÜRÜLMESİ
Schematic Capture (ISIS) ortamında tasarlanan devre, istenirse popüler dosya formatları olan PDF veya BMP formatına dönüştürülebilmededir. Bu işlem için; “File - Export Graphics - Export Adobe PDF File” veya “Export Bitmap” seçenekleri çalıştırılır ve açılan pencerede uygun dosya yolu ve isim verilerek diske kaydedilebilir.
3.23. SİMÜLASYON SIRASINDA ELEMANIN DURUMUNU ÖĞRENMEK
Schematic Capture (ISIS) ortamı, simülasyon sırasında tasarım alanında kullanmış olduğumuz elemanların durumunu gösterme imkanı da sunmaktadır. Bu özellik pratik de, sanki devreye ölçü aleti bağlıyormuş gibi, hatta daha fazlasını verebilmektedir. Kullanımı aşağıda adım adım anlatılmıştır:
Devrenizi tasarım alanı üzerinde oluşturunuz.
Simülasyonu adım modunda çalıştırınız.
Fare göstergesini tasarım alanındaki devrede durumunu öğrenmek istediğiniz elemanın üzerine götürünüz ve sol butona basıp - bırakınız. (Sol butona basıp - bırakırken fare göstergesini kaydırmayınız.)
NOT: Bu özellik analog ya da dijital devrelerde oldukça işe yaramaktadır. Mikrodenetleyici tabanlı simülasyonlarda dahi oldukça sık kullanılan bir özelliktir.
4. SCHEMATİC CAPTURE (ISIS) ORTAMINDA BULUNAN ÖLÇÜ ALETLERİ ve ÖNEMLİ
KOMPONENTLER
Bir elektronik laboratuvarında bulunabilecek bütün cihazlar, Schematic Capture (ISIS) ortamında sanal olarak fazlasıyla mevcuttur. Analog ve dijital elektronik alanında her türlü ölçü aleti, ISIS içerisinde yer almakta ve kullanım kolaylığı bakımından da bizlere çok büyük avantajlar sağlamaktadır.
Schematic Capture ortamı içerisinde yer alan ölçü aletlerinin yanı sıra; gerçek laboratuar ortamında ölçerek elde ettiğimiz değerlerden faydalanarak ulaşmaya çalıştığımız sonuçlara, ISIS ortamı içerisinde yer alan “Simulation Graph" özelliği sayesinde direk ulaşma imkânımız da vardır. Bu özellik sayesinde tasarım alanımızda bulunan elektronik devremizin sonucunu (ister analog, ister dijital devre olsun; gürültü analizi, frekans responsu, fourier analizi, vb. gibi) grafik olarak çok Kolay bir şekilde çizebilme imkânı sağlamaktadır.
OSCILLOSCOPE
|
PATTERN GENERATOR
|
LOGIC ANALYSER
|
DC VOLTMETER
|
COUNTER TIMER
|
DC AMMETER
|
VIRTUAL TERMİNAL
|
AC VOLTMETER
|
SPI DEBUGGER
|
AC AMMETER
|
I2C DEBUGGER
|
WATTMETER
|
SIGNAL GENERATOR
|
4.1. OSİLASKOP (OSCILLOSCOPE)
Osilaskop, elektronik devrelerde istenilen noktalardaki sinyalleri görüntüleyen bir cihazdır. Kısaca osilaskop, elektrik sinyallerini gözle görmemizi sağlar. Şekil 4.1’de tasarım alanında devreye bağlanacak olan osilaskobun kapalı paneli görülmektedir. Bu osilaskop dört kanallıdır. (Kanal A, Kanal B, Kanal C ve Kanal D)Osilaskobumuz, diğer ölçü aletleri ve cihazların da bulunduğu
(Multimeter) düğmesi altındadır. Osilaskop çağrıldığı anda, tasarım alanına şekil 4.1'deki gibigelmektedir.
Daha sonra ölçüm yapılacak noktalara, osilaskobun bağlantısı yapılır. Gerekiyorsa dört kanal birden kullanılabilir. Bağlantı işlemi bitirilip, devrenin son kontrolü yapılıp devre çalıştırılır ise, ekrana şekil 4.2’deki gibi bir osilaskop paneli gelmelidir. Eğer gelmez ise, ana menüden “Debug” seçeneğine girerek en alttaki seçenek olan “Digital Oscilloscope” seçeneği onaylanmalıdır. (Osilaskop panelini görmenizin en kolay yolu, boş bir tasarım alanına kütüphaneden osilaskop çağırın ve Play (►) düğmesine basınız.)
Şekil 4.1: Osilaskop
Şekil 4.2: Osilaskop paneli
Schematic Capture (ISIS) ortamında osilaskop, şekil 4.2'den de görüleceği gibi çok görsel, dört kanallı ve tasarım alanına birden fazla çağrılabilecek şekilde dizayn edilmiştir. Dolayısıyla gerektiği kadar sinyali gözle izleyebilme imkânına sahipsiniz. A, B, C ve D kanalları ölçüm uçlarıdır. Osilaskobun devrede gerekli yerlere bağlantısı yapıldıktan sonra devre çalıştırıldığı anda osilaskobumuz ekranında sinyalleri göstermeye başlayacaktır. Devre çalışıyor iken, osilaskobun devredeki bağlantı yerleri değiştirilemez. Bunun için devre çalışmasının durdurulması ve osilaskop uçlarının bu durumda değiştirilerek devrenin tekrar çalıştırılması gerekir.
Osilaskop üzerinde bulunan radyo frekans ayarı düğmelerine benzer (Volts/Div, Timebase, Y-Pos, Trigger, vb. gibi) düğmeler ile ayar yapmak için; fare göstergesini düğmenin üzerine götürün ve sol tuşa basılı tutarak düğmeyi çeviriyormuş gibi yapınız. Osilaskop üzerinde bulunan diğer düğmeler ise push-buton veya switch (anahtar) şeklinde çalışmaktadır. Yani farenin göstergesini düğmenin üzerine götürüp bir kere sol tuşa basınız, düğmenin kontrol ettiği ayarın değiştiğini göreceksiniz.
Osilaskobun teknik özellikleri:
a.Dört kanaldır (Channel A, Channel B, Channel C ve Channel D).
b.A+B ve C+D kanal modları.
c.Kanal kazancı 2mV/div ile 20V/div arasındadır.
d.Timebase (zaman) aralığı 0.5µs/div ile 200ms/div dir.
e.Dört kanalda da otomatik voltaj seviye tetiklemeli ve kilitlemelidir.
f.AC ve DC kuplaj girişleri bulunur.
g.Her bir kanal için invert (tersleme) düğmesi.
h.Fare tekerleği ile zoom yapabilme.
i.Ekranın renklerini ayarlayabilme ve ekran görüntüsünü çıktı alabilme.
Osilaskop VSM görüntüsü aktif iken, fare göstergesi ile ekran üzerine gelinip sağ butona basıp-bırakılırsa, karşımıza şekil 4.2’de osilaskop ekranı üzerinde gösterilen menü gelecektir. Bu menü de;
Delete Cursor: İmleç pozisyonunu siler.
Clear All Cursors : İmleç pozisyonlarını siler.
Print : Ekran görüntüsünün kâğıda çıktısı alınır.
Setup : Ekran görüntüsünün renk ayarları yapılır.
Schematic Capture (ISIS) ortamında osilaskobun kullanılması:
1.Tasarım alanından
(Multimeter) düğmesini tıklayınız. Kullanıcı kütüphanesinde isimleri listelenen VSM cihazları içerisinden osilaskobu tasarım alanına taşıyınız.2.Şema üzerinde osilaskop ile ilgili gerekli bağlantıları yapınız.
3.Play (►) butonuna tıklayarak, simülasyonu başlatınız.
4.Hangi kanallar kullanılacak ise o kanalın çalışma anahtarı “OFF” konumundan kurtarılmalıdır.
5.Sinyali en anlaşılır biçimde görebilmek için Volts/Div ve Timebase ayarlarını yapınız.
6.Ölçülen sinyallerin şekline göre osilaskop üzerinden AC ya da DC durumu seçiniz.
7.Sinyallerin pozisyonlarını ayarlayınız (position).
8.Sinyalleri gözlemledikten sonra devrenin çalışmasını durdurunuz.
9.Çalışmayı kaydediniz.
4.1.1 UYGULAMA: Osilaskobu Devrede Kullanmak (555 İle Kare Dalga Osilatör Devresi)
1.Kütüphaneden, “555, BATTERY, CAP, POT ve RES" elemanlarını kullanıcı malzeme kutusuna çağırınız
2.Tasarım alanından
(Multimeter) düğmesini tıklayınız. Kullanıcı kütüphanesinde isimleri listelenen VSM cihazları içerisinden osilaskobu tasarım alanına taşıyınız.3.Tasarım alanına şekil 4.3’de verilen devreyi kurunuz.
4.Devrede kullanılan eleman değerlerini şekil 4.3’de gösterildiği gibi düzenleyiniz.
5. Play (►) düğmesine basarak, simülasyonu başlatınız (yani devreyi çalıştırınız).
6.Karşınıza şekil 4.4’de gösterilen osilaskop ekranının gelmesi gerekir. Şayet gelmedi ise, ana menü çubuğu üzerinde bulunan “Debug - Digital Oscilloscope” seçeneklerini çalıştırınız. Karşınıza gelen osilaskop panelinden cihazın C ve D kanallarını “OFF” durumuna alınız.
Şekil 4.3: 555’li osilatör devresi
Şekil 4.4: Osilatör devresi sinyallerinin osilaskop ile görüntülenmesi
7.Osilaskobun A ve B kanallarının “position” düğmeleri ile oynayarak sinyalleri şekil 4.4’de verilen osilaskop görüntüsüne göre ayarlayınız. Bu ayarı, pozisyon ayar çubuğunun konumu ile oynayarak yapabilirsiniz. (Fare göstergesini pozisyon ayar çubuğu üzerine götürünüz, farenin sol düğmesine basılı tutunuz ve aşağı - yukarı hareket ettiriniz). Osilaskop ekranından sinyalleri izleyiniz.
8.Osilaskob düğmelerinin konumlarını değiştirerek, sinyalleri gözleyiniz ve bu düğmelerin görevlerini öğreniniz.
9.Devre simülasyonu devam ederken, fare göstergesini devrede bulunan potansiyometrenin üstünde ve altındaki (yuvarlak ve içerisinde ok bulunan) değer artırma ve azaltma düğmeleri üzerine getiriniz ve farenin sol düğmesine basınız. Osilaskop ekranından değişimleri gözlemleyiniz.
10.Devrenin çalışmasını durdurunuz. Devrede bulunan direnç ile kondansatörlerin değerlerini değiştiriniz ve devrenizin çalışmasını tekrar inceleyiniz.
4.2. DİJİTAL ZAMAN SAYICI (COUNTER TIMER)
Counter Timer (zaman sayıcı) dijital cihazı, çok amaçlı olarak kullanılabilir. Zaman aralıklarını ölçebildiği gibi, frekans ve pals sayısını da ölçebilir. Sıkça, CLK girişine bağlanan hattaki lojik sinyalin değişim sayısını ölçme ve ekranında dijital olarak gösterme amaçlı kullanılır. CE pini ise, frekans sayıcının Control Enable'ıdır, yani aktif etme ucudur. RST pini ise, counter timer’ın RESET etme girişidir.
Şekil 4.5: Counter Timer
Şekil 4.6: Counter Timer simülasyon ekranı
Counter Timer cihazının desteklediği işlem modları şunlardır:
a.Zamanlayıcı modu (saniye), kararlılık 1 us.
b.Zamanlayıcı modu (saat, dakika, saniye), kararlılık 1ms.
c.Frekansmetre modu, kararlılık 1 Hz.
d.Sayıcı modu - maksimum sayma miktarı 99.999.999
Ayrıca Counter Timer cihazı çalışması esnasında, VSM görüntüsü üzerinden manuel olarak Reset atılabilmesine, polarite değişikliği yapılabilmesine ve en önemlisi çalışma modunun değiştirilebilmesine imkân vermektedir. Counter Timer cihazının zaman aralığı ölçme modunda kullanılması:
1.Tasarım alanına
(Multimeter) düğmesini kullanarak Counter Timer cihazını çağırınız.2.Eğer devrenizde kullanılması uygunsa, CE (clock enable) pinini zamanı kontrol edecek sinyale, RST (reset) pinini ise zamanı resetleyecek sinyale bağlayınız. Gerekli değil ise boşta bırakınız.
3.Seçme ve düzenleme (Selection Mode) modunda iken, Counter Timer cihazının ayarlarını yapınız.
4.CE ve RST fonksiyonları için, gerekli lojik sinyal polaritelerini seçiniz.
5.Simülasyonu başlatınız.
Counter Timer cihazının dijital sinyal frekansı ölçme modunda kullanılması:
1.Tasarım alanına
(Multimeter) düğmesini kullanarak Counter Timer cihazını çağırınız.2.CLK (clock) pini bağlantısını yapınız. Frekans modunda, CE (clock enable) ve RST (reset) pinleri kullanılmaz.
3.Seçme ve düzenleme (Selection Mode) modunda iken, Counter Timer cihazı için frekans modunu seçiniz ve gerekli ayarların yapınız.
4.Düzenleme penceresini kapatınız ve simülasyonu başlatınız. Counter Timer cihazının dijital pals sayıcı modunda kullanılması:
1.Tasarım alanına
(Multimeter) düğmesini kullanarak Counter Timer cihazını çağırınız.2.CLK pinini pals gelecek pine bağlayınız.
3.Eğer devrenizde kullanılması uygunsa, CE (clock enable) ve RST (reset) pin bağlantılarını yapınız.
4.Seçme ve düzenleme (Selection Mode) modunda iken, Counter Timer cihazının ayarlarını yapınız.
5.Düzenleme penceresinden Counter Mode’u seçiniz ve CE ile RST fonksiyonları için polarite ayarlarını yapınız.
6.Simülasyonu başlatınız.
4.2.1. UYGULAMA: Counter Timer’ı Frekansmetre Modunda Çalıştırmak
1.Generator Mode:
düğmesine basarak, kullanıcı malzeme kutusunda listelenen sinyal üreteçlerinden “DCLOCK” isimli olan kare dalga üretecini tasarım alanına taşıyınız.
2.“COUNTER TIMER” cihazını B (Multimeter) düğmesini kullanarak, “Instruments” kutusundan tasarım alanına taşıyınız.
Şekil 4.7: Frekansmetre uygulaması
3.Şekil 4.7 'de verilen devreyi tasarım alanı üzerinde oluşturunuz.
4.“DCLOCK” elemanının düzenleme penceresini çağırınız ve karşınıza gelen (şekil 4.8) pencerede, “Frequency” kutusuna 100 yazınız ve “OK” butonuna basınız. Yani “DCLOCK” üretecinin frekansını 100 Hz olarak ayarlayınız.
Şekil 4.8: Digital Clock düzenleme penceresi
Şekil 4.9: “Counter Timer" düzenleme penceresi
5.“COUNTER TIMER” düzenleme penceresini çağırınız ve karşınıza gelen (şekil 4.9) pencereden; “Operating Mode” seçeneğini “Frequency” olarak değiştiriniz.
6.Simülasyonu başlatınız ve frekansmetreyi gözleyiniz.
No comments